Dạo một vòng quanh những tin tức về Graffiti ở Việt Nam hay ở thế giới. Có một sự thật đáng buồn rằng đa số các bài báo khoảng 70% đều là về những lời chỉ trích các vụ việc vẽ bậy lên tường, làm ô nhiễm cảnh quan hay phá hỏng các công trình. Còn tin giới thiệu các tác phẩm, nghệ sĩ thì lại rất ít. Điển hình nhất là vụ việc mà ai cũng biết là “vẽ bậy” trên tàu Metro tại Sài Gòn xảy ra hồi tháng 5 vừa qua.

Bỏ qua khía cạnh tin tức tiêu cực thường sẽ gây chú ý và được tiêu thụ nhiều hơn. Nhưng quay lại, khi một bộ môn nghệ thuật bị gọi là “vẽ bậy”, hẳn không một ai trong cộng đồng Graffiti nói riêng và cộng đồng Hip Hop nói chung cảm thấy vui vẻ!

Vì sao người ta “vẽ bậy”?

Trở về ngày xưa, lúc mà văn hóa Hip Hop được xuất phát từ những người Da màu. Và lý do cốt lõi là vì họ bị phân biệt đối xử, bị coi thường và bị cho ra rìa ở ngay đất nước mình đang sinh sống. Thì như một phản ứng tự nhiên, con người ta sẽ có xu hướng đấu tranh. Hoặc đơn giản hơn là họ chỉ muốn chia sẻ mà không biết phải làm thế nào, không có một công cụ nào. Thì việc vẽ ở khắp nơi để chứng tỏ bản thân, để giải tỏa căng thẳng là có thể hiểu được. 

Chúng ta không có gì phải tranh cãi ở điểm này.

Thế nhưng đi qua bao thăng trầm, Hip Hop năm nay đã 50 tuổi, và đặc biệt là ở bối cảnh thành phố hiện đại chứ không phải sự đổ nát của Bronx hay Washington Height khi xưa.

Thì câu hỏi đặt ra, liệu việc vẽ lên tường bất hợp pháp có còn phù hợp?

Hip Hop được phát triển đến tận bây giờ sở dĩ là nó lột trần được những sự thật của cuộc sống. Các anh em đã đem nó vào nghệ thuật, chia sẻ câu chuyện cùng những quan điểm sống của mình mà những nền văn hóa khác khó mà nói lên được. Hip Hop đã làm đúng vai trò của nó trong suốt một đoạn đường lịch sử bởi những con người đáng kính nể. 

Nhưng bây giờ, khi xã hội đã phát triển ở một mức độ nhất định, con người dần đủ ăn đủ mặc. Graffiti đã vươn mình trở thành một loại hình nghệ thuật, được công nhận và thậm chí có lợi về mặt kinh tế, thì việc “Bombing” ngoài đường để suốt ngày bị gắn mác vẽ bậy thì hẳn có còn cần thiết?

Vậy phải làm thế nào?

Hip Hop xuất phát từ Mỹ nhưng đến với mỗi quốc gia hay thời đại, Hip Hop sẽ mang bản sắc nơi đó. Hip Hop ở Việt Nam sẽ có cách chơi của người Việt Nam, Hip Hop những năm 70, 80 đã rất khác với Hip Hop năm 2023. Lằn ranh Underground hay Mainstream đã không còn gây tranh cãi như cách đây 10 năm nữa. Không ai bảo rằng Rapper lên TV là mất chất nữa. Không ai tẩy chay các cuộc thi, các chương trình truyền hình về Hip Hop, mà thay vào đó là sự ủng hộ.

Chúng ta đã khác đi, quan tâm tới những điều chất lượng hơn và hạnh phúc hơn!

Ở đây khoan bàn chuyên đúng sai, tôi xin phép gọi nó là sự phù hợp. Bởi tôi nghĩ sự phù hợp là chìa khóa cho những mối quan hệ giữa con người với con người, con người với công việc,... được hạnh phúc. 

Biện pháp thực tế

Thời điểm này, chúng ta có một loại sức mạnh mà thời đó chưa có hoặc phát triển mạnh mẽ. Đó là mạng xã hội, khi ai đó muốn chia sẻ những tác phẩm hay ý tưởng của mình đến mọi người mà không cần ra đường! Các ngôi nhà bị phá đổ, tường hoang để luyện trình, mở các buổi triển lãm. Hay các diễn đàn cộng đồng trên mạng lẫn ngoài đời, các cuộc thi hay sân chơi đã bắt đầu mọc lên...

Và nếu chưa nhiều, mong rằng nó sẽ được tổ chức nhiều hơn để anh em được vẽ nhiều hơn. Tạo sự khuyến khích để những sự kiện này mọc lên thêm nữa, có nhiều việc để cùng chung tay thực hiện.

Đây là một trong những lý do, kiến thức (Knowledge) quan trọng trong Hip Hop. Kiến thức về văn hóa là cần thiết rồi, nhưng tôi nghĩ kiến thức về bản thân cũng thật là quan trọng để biết cái gì phù hợp với mình.

Hạnh phúc của Hip Hopper đôi khi khá đơn giản, rằng chúng ta chỉ cần được vẽ, được Rap, được nhảy là đã vui. Lựa chọn là ở mỗi cá nhân, tuy nhiên sẽ không ai muốn trở thành con sâu làm rầu nồi canh. Làm điều lén lút nó có cái vui thú, nhưng tốt nhất là không nên gây nên gây hại cho người khác.

Đó là một số suy nghĩ và giải pháp của tôi vì một cộng đồng văn minh và hạnh phúc, chứ không hề có ý khiển trách ai. Còn anh em cảm thấy thế nào, cùng VHĐP chia sẻ nhé!

Peace,

...

*Tác giả: Minus.