Thập niên 1960 - 1970 là thời điểm đánh dấu sự khai sinh của văn hóa graffiti và street art. Đây là giai đoạn hai phong trào này bước ra khỏi thời kỳ sơ khởi và tiến tới bản sắc trưởng thành hơn. Một mặt, graffiti và street art luôn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ; mặt khác, chính những bước tiến về phong cách và việc nghệ sĩ ý niệm bắt đầu thử nghiệm không gian công cộng đã khiến giới nghệ thuật chính thống dần nhận ra tiềm năng của những chuyển động này. Kết quả là nhiều nội dung trên truyền thông đại chúng xuất hiện, cũng như những khoảnh khắc đầu tiên graffiti bước vào thế giới “nghệ thuật hàn lâm”.
Lịch sử Graffiti và Street Art: Thập niên 1960
1967 - Philadelphia - Cornbread mở ra kỷ nguyên mới của graffiti
Những dòng tag đầu tiên của Cornbread được xem là cột mốc khai sinh phong trào graffiti hiện đại. Từ khi còn trong trại giáo dưỡng, anh đã viết tên mình khắp nơi. Sau khi ra ngoài, Cornbread tiếp tục “phủ sóng” đường phố Philadelphia. Để gây ấn tượng với cô gái mình thích, anh viết tên mình dọc theo tuyến xe buýt cô đi mỗi ngày, rồi lan ra hầu hết các tuyến khác. Anh trở thành người đầu tiên đạt được danh tiếng “phủ khắp thành phố”, đặt nền móng cho tư tưởng: Viết tên mình ở mọi nơi để được biết đến.
1967 - Philadelphia - Cool Earl và mũi tên huyền thoại
Cool Earl thêm ký hiệu mũi tên vào tag của mình, chi tiết sau này trở thành đặc trưng của rất nhiều writer. Mũi tên, ngôi sao, ký tự copyright… bắt đầu xuất hiện, mở ra xu hướng trang trí tag để tạo dấu ấn riêng.
1968 - New York - Julio 204 truyền cảm hứng cho thế hệ kế tiếp
Những tag của Julio 204 xuất hiện tại New York đánh dấu thời kỳ quan trọng. Dù hoạt động không lâu, Julio 204 đã ảnh hưởng trực tiếp đến huyền thoại TAKI 183.
1968 - Paris & New York - Sinh viên dùng graffiti làm ngôn ngữ đấu tranh
Các cuộc biểu tình sinh viên tại Đại học Sorbonne (Paris) và Đại học Columbia (New York) đã sử dụng graffiti để viết khẩu hiệu, bước ngoặt quan trọng đưa graffiti thành một công cụ truyền thông xã hội.
1969 - New York - TAKI 183 và sự bùng nổ truyền thông
Làm nghề giao hàng, TAKI 183 đi khắp năm quận của New York và để lại tên mình ở mọi nơi. Sự xuất hiện dày đặc của tên anh khiến báo New York Times truy tìm danh tính, dẫn tới bài báo huyền thoại năm 1971: “Taki 183 Spawns Pen Pals”. Đây là khoảnh khắc graffiti bùng nổ trong truyền thông đại chúng.
1969 - “Names, Graffiti and Culture”
Bài viết của Herbert Kohl trên tạp chí Urban Review trở thành tài liệu khoa học đầu tiên về graffiti.
Lịch sử Graffiti và Street Art: Thập niên 1970
1970 - Paris - Daniel Buren và loạt poster đầu tiên
Nghệ sĩ Pháp Daniel Buren dán poster nghệ thuật trong tàu điện ngầm Paris, New York và Tokyo. Dự án “Affichages Sauvages” được xem là tiền đề cho poster art trong street art.
1971 - New York - SJK 171 và những đường năng lượng
SJK 171 giới thiệu những nét vẽ uốn lượn như “tia năng lượng” trong tag — chi tiết sau này được Keith Haring phổ biến toàn cầu.
1971 - New York - Super Kool 223 tạo ra “masterpiece” đầu tiên
Super Kool 223 vẽ tác phẩm graffiti cỡ lớn đầu tiên trên tàu điện ngầm. Những “piece” này cho phép writer thể hiện sáng tạo hơn: phối màu, bóng, độ kết nối chữ, background, ký hiệu trang trí… Khái niệm “style” trở nên quan trọng, khiến người ngoài cộng đồng bắt đầu nhận ra tính nghệ thuật của graffiti.
1971 - New York - Writers Corner 188 - crew đầu tiên ra đời
WC188 trở thành điểm gặp gỡ của các writer để giao lưu và chia sẻ câu chuyện.
1971 - The New York Times và hiệu ứng TAKI 183
Bài báo về TAKI làm bùng nổ phong trào “viết tên phủ toàn thành phố”. Hàng loạt writer lập chiến lược để đạt danh tiếng như anh.
1972 - New York - Triển lãm graffiti đầu tiên
City College tổ chức triển lãm graffiti đầu tiên, với tác phẩm của tập thể United Graffiti Artists do xã hội học gia Hugo Martinez quy tụ. Đây là tiền đề để graffiti bước vào gallery.
1972 - New York - “Anti-Graffiti Bill” được thông qua
Vấn đề graffiti trở thành chủ đề chính trị. Luật mới cấm mang bình sơn vào cơ sở công cộng, trong khi người dân tham gia dọn dẹp graffiti vì xem nó là phá hoại.
1973 - New York - Graffiti lần đầu bước vào gallery nghệ thuật
Triển lãm của United Graffiti Artists tại Razor Gallery thu hút cả giới phê bình nghệ thuật lớn. Đây là khoảnh khắc graffiti lần đầu được nhìn nhận như nghệ thuật hàn lâm.
1973 - New York - Writer bắt đầu vẽ “whole car”
Cả toa tàu được phủ kín bằng graffiti: chân dung, nhân vật, phong cảnh, thông điệp chính trị, trừu tượng… mở rộng ngôn ngữ nghệ thuật của graffiti.
1973 - New York - Graffiti bước lên sân khấu
Biên đạo múa Twyla Tharp trình diễn với các graffiti writer đang vẽ trực tiếp trên sân khấu.
1974 - Chicago - Graffiti vào bảo tàng
Triển lãm của United Graffiti Artists diễn ra tại Bảo tàng Khoa học và Công nghiệp.
1975 - New York - Cảnh sát giao thông lập đơn vị chống graffiti
Các đoàn tàu được làm sạch liên tục, nhưng ngay sau đó lại bị viết lại. Cuộc chiến giữa writer và hệ thống bắt đầu leo thang.
1977 - Châu Âu - Punk graffiti xuất hiện
Ở Anh và Hà Lan, punk dùng graffiti để viết tên ban nhạc, slogan, biệt danh… đánh dấu sự ra đời của graffiti mang tính cá nhân tại châu Âu, dù họ không biết rằng graffiti tương tự đang phát triển mạnh ở Mỹ.
1978 - Paris - Ernest Pignon-Ernest và những bức chân dung Rimbaud
Nghệ sĩ dán hàng loạt chân dung nhà thơ Arthur Rimbaud trên các con phố, một trong những tiền đề quan trọng của street art hiện đại.
1978 - ‘Graffiti a New York’
Andrea Nelli xuất bản cuốn sách đầu tiên chuyên về graffiti tại New York, dựa trên luận văn của ông.
1979 - Rome - Triển lãm graffiti đầu tiên tại châu Âu
Galleria La Medusa tổ chức triển lãm "The Fabulous Five / Purest Form of New York Art", đưa graffiti writer lần đầu tiên bước vào gallery châu Âu.
Đăng kí E-mail để cập nhật và không bỏ lỡ các thông tin mới nhất từ chúng tôi.
