Vào những năm 1970, Martha Cooper - một trong những nữ nhiếp ảnh gia đầu tiên được tờ New York Post tuyển dụng thường lang thang khắp các con phố của New York, với mong muốn chụp lại cảnh những đứa trẻ vui chơi bên ngoài nhà mình. Khi đó, thế giới còn rất khác: trẻ con chơi đùa hàng giờ liền trên đường phố, trong những tòa nhà cũ nát, giữa những tấm nệm hư hay bồn tắm bỏ đi, chẳng có bóng dáng người lớn nào trông chừng.
Chính trong bối cảnh ấy, Martha tình cờ bắt gặp những đứa trẻ sáng tạo viết tên hoặc biệt danh của mình lên tường, thứ bắt nguồn từ các bản vẽ nguệch ngoạc trong sổ tay của chúng. Trong số đó, có những người thật sự có năng khiếu.
Và lúc đó, Martha đã chứng kiến những mầm mống đầu tiên của nghệ thuật graffiti và street art.
Lúc đầu, bà chỉ nghĩ đây là một trò chơi nhất thời của giới trẻ New York, rồi sớm muộn cũng biến mất. Nhưng không, nhờ sự chú ý của truyền thông và tính cạnh tranh trong việc tìm ra phong cách và vị trí độc đáo nhất, graffiti nhanh chóng lan rộng, không chỉ khắp nước Mỹ mà còn vượt ra ngoài biên giới.
Nhận ra tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của hiện tượng này, Martha muốn xuất bản một cuốn sách cùng nhiếp ảnh gia Henry Chalfant để ghi lại phong trào ấy. Tuy nhiên, ở Mỹ khi đó, graffiti bị coi là “tội phạm thị giác”, và không nhà xuất bản nào dám in những bức ảnh của bà. Ngay cả thị trưởng New York thời đó cũng từng nói với báo chí rằng nếu được quyền, ông sẽ “thả sói thay vì chó” để săn lũ nghệ sĩ graffiti, những kẻ mà ông cho là “đe dọa lối sống Mỹ”.
Nhưng Martha Cooper không phải kiểu người dễ bỏ cuộc!
Bà mang dự án đến Hội chợ sách Frankfurt (Đức), nơi nhà xuất bản Thames & Hudson đồng ý phát hành. Kết quả là cuốn Subway Art ra đời, và rồi trở thành “kinh thánh của graffiti”, được tôn vinh cho đến tận ngày nay.
Việc Martha có mặt từ những ngày đầu của graffiti, tận mắt chứng kiến nó lớn lên và nhận ra tiềm năng to lớn của nó, khiến trải nghiệm của bà trở thành nguồn tư liệu vô giá cho bất kỳ ai nghiên cứu về loại hình nghệ thuật này. Bà cũng là người đầu tiên đưa tiếng nói của phụ nữ vào lịch sử graffiti, những người từng xuất hiện từ những nét vẽ đầu tiên trên tường, nhưng bị quên lãng.
Martha sau đó còn xuất bản cuốn We B-Girlz để nói về văn hóa Hip Hop và sự hiện diện của phụ nữ trong cộng đồng này, dựa trên những gì bà chứng kiến từ thuở ban đầu.
Một nhân vật khác góp phần làm nên lịch sử graffiti là Allison Freidin, người cùng Alan Ket mở bảo tàng graffiti đầu tiên trên thế giới tại Miami. Bảo tàng này lưu giữ lịch sử của graffiti, tôn vinh ảnh hưởng của nó trong thiết kế, thời trang, nghệ thuật phòng tranh, và tổ chức các sự kiện liên quan.
Đừng quên rằng chúng ta đang sống trong thời đại đô thị.
Từ đầu thế kỷ 21, hơn một nửa dân số thế giới đã sống ở thành phố, và con số ấy vẫn đang tăng trưởng. Mọi thứ diễn ra ở đô thị đều ảnh hưởng đến đời sống của chúng ta.
Vậy graffiti và nghệ thuật đường phố mang ý nghĩa gì cho các thành phố?
Một mặt, chúng biến những đô thị xám xịt thành những bảo tàng ngoài trời - nơi mỗi bức tường đều có thể khiến người qua đường dừng lại, ngắm nhìn, suy ngẫm.
Graffiti và street art không chỉ là sự sáng tạo, mà còn là một hành động đòi lại không gian công cộng của người dân, chống lại việc các bức tường chỉ được dành cho quảng cáo chính trị hoặc thương mại.
Trong thế giới đa sắc màu ấy, phụ nữ đã trở thành những nhân vật quan trọng, để lại dấu ấn mạnh mẽ và thách thức mọi chuẩn mực cũ.
Graffiti, street art và mural art không chỉ là nghệ thuật, mà nó còn là một công cụ trao quyền, giúp phụ nữ thể hiện bản thân, kể câu chuyện của họ, và truyền tải những thông điệp đầy sức mạnh về bình đẳng và quyền tự do.
Thông qua ngôn ngữ hình ảnh và biểu tượng, các nữ nghệ sĩ đã mở rộng không gian thị giác của nghệ thuật đường phố, mang đến một góc nhìn mới, đa dạng hơn và nhân văn hơn.
Dù đã đạt được nhiều bước tiến, phụ nữ vẫn phải đối mặt với không ít rào cản trong thế giới street art. Nhưng họ vẫn tiếp tục vượt qua, mở đường cho thế hệ kế tiếp.
Giờ đây, graffiti và nghệ thuật đường phố đã hiện diện ở mọi thành phố trên thế giới, thay đổi nhận thức của con người về nghệ thuật và về chính họ.
Có thể những con phố không còn an toàn và tự do như thuở Martha Cooper cầm máy ảnh đi chụp lũ trẻ. Nhưng ít nhất, phụ nữ ngày nay đã có nhiều cơ hội hơn để được lắng nghe và tỏa sáng trong lĩnh vực mà họ đam mê.
Nguồn: upmag
Đăng kí E-mail để cập nhật và không bỏ lỡ các thông tin mới nhất từ chúng tôi.
